Noticias

• Azpiegitura instalatzen izan dira REFENAn Osasunbideako Larrialdietako Zuzendariordetzako, Suhiltzaileen Boluntariotzako, Toulouseko Unibertsitate Ospitaleko eta Navarrabiomedeko profesionalak, EGALURG Europako sarearen esparruan

UMPEO unitate mugikorra (Europa Okzitaniako Balio Anitzeko Unitate Mugikorra) gaur jarri da Iruñeko REFENAren aparkalekuan, Toulouseko Ospitale Unibertsitarioak (CHUT) EGALURG mugaz gaindiko lankidetza-sarearen esparruan (Pirinioetako espazioko larrialdietako eta hondamendietako osasun-laguntza hobetzeko Europako ekimena) eraikia. Nafarroak, txertaketa-estrategiaren barruan, osasun-unitate hau jaso du COVID-19aren aurkako txertaketarako. Osasunbideako Lehen Arretako kudeatzaile profesionalek eta Navarrabiomedeko profesionalek koordinatuko dute urtarrilean eta otsailean Foru Komunitateko herri batetik bestera istalazioarekin egingo duten ibilbidea.

(Albiste hau itzultzen ari gara. Bitartean gaztelaniazko bertsioa kontsulta dezakezu. Goiko nabigazio barran alda dezakezu hizkuntza. Barkatu eragozpenak).

La investigadora predoctoral de la Unidad de Neuroepigenética de Navarrabiomed Miren Altuna Azkargorta realizará la defensa de su tesis doctoral por la Universidad Pública de Navarra el próximo jueves, 14 de enero. El acto tendrá lugar a las 12:00 h. en el salón de actos de Navarrabiomed con asistencia limitada y por videoconferencia (sólo podrán acudir al acto de manera presencial aquellas personas autorizadas previamente). Para el desarrollo de la tesis, “Identificación de biomarcadores epigenéticos en la enfermedad de Alzheimer”, ha contado con la dirección de Maite Mendioroz Iriarte, investigadora de Navarrabiomed y neuróloga del Complejo Hospitalario de Navarra y ha sido tutorizada por el internista del CHN  Gregorio Tiberio López.

---

La enfermedad de Alzheimer (EA) es la enfermedad neurodegenerativa y la causa de demencia más frecuente. En las últimas décadas su prevalencia ha aumentado en relación al envejecimiento poblacional. La EA es una enfermedad multifactorial con contribución tanto de factores de riesgo genéticos como ambientales, si bien es cierto que su patogenia no está del todo esclarecida en la actualidad. En este sentido el estudio de la epigenética adquiere gran relevancia. Los mecanismos epigenéticos, parcialmente heredables pero a su vez modificables por factores ambientales, modifican la expresión génica sin variar la secuencia del ADN.

En el trabajo aquí expuesto se ahonda en la identificación de una huella de metilación del ADN (el mecanismo epigenético más ampliamente estudiado) propia de la EA empleando para ello hipocampos humanos, región cerebral especialmente vulnerable a la patología de la EA. Se emplean distintas estrategias: 1- estudio de cambios de metilación de ADN empleando la estrategia "genome-wide" y 2- estudio de cambios en el patrón de metilación para un gen dado, en este caso concreto el gen PLD3 (previamente había sido descrito que un polimorfismo de dicho gen incrementaba el riesgo de desarrollo de la EA).

Se identifica un patrón de metilación diferencial que afecta a los genes implicados en la neurogénesis en el hipocampo y una metilación diferencial de la región promotora alternativa del gen candidato PLD3. Se postula si los cambios en la metilación  del ADN podrían contribuir a la alteración de la  regulación de la neurogénesis anteriormente descrito en el hipocampo de sujetos con EA y si el riesgo atribuido para desarrollo de EA del gen PLD3 podría estar en relación con cambios en su regulación epigenética.

Los resultados presentados apoyan la existencia de una huella epigenética específica de la EA que potencialmente podría tener utilidad como fuente de biomarcadores diagnósticos y/o pronósticos, y a su vez podría permitir avanzar en el conocimiento de la patogenia de la EA y con ello posiblemente identificar futuras dianas terapéuticas. Estos hallazgos han sido publicados en tres artículos en revistas indexadas: Clinical Epigenetics (https://doi.org/10.1186/s13148-019-0672-7 y https://doi.org/10.1186/s13148-018-0547-3) y en Neurología.

Además, Miren Altuna ha difundido su trabajo doctoral en los congresos internacionales de 2017 y 2019 de la Academia Europea de Neurología y en el congreso nacional LXIX Reunión Anual Sociedad Española de Neurología en el año 2017.

Pedro Dorado, investigador predoctoral de la  Unidad de Patogénesis Microbiana de Navarrabiomed - IdiSNA, realizará la lectura de su tesis doctoral por la Universidad Pública de Navarra (UPNA) el viernes, 8 de enero a las 11:00 h. en el salón de actos de Navarrabiomed y a través de videoconferencia (sólo podrán acudir al acto de manera presencial aquellas personas autorizadas previamente).

El trabajo doctoral, que lleva por título “Herramientas genéticas derivadas de  Staphylococcus aureus para el desarrollo de aplicaciones biotecnológicas en bacterias gram positivas”,  ha sido desarrollado en Navarrabiomed bajo la dirección de Iñigo Lasa Uzcudun, director del centro e investigador principal de la Unidad de Patogénesis Microbiana y de la investigadora de la misma unidad, Cristina Solano Goñi.

---

Staphylococcus aureus coloniza intermitentemente la piel del 20% de las personas adultas. En determinadas circunstancias, la bacteria atraviesa la barrera epitelial y alcanza los órganos internos convirtiéndose en un patógeno muy versátil capaz de causar desde infecciones leves (forúnculos o abscesos) hasta enfermedades muy graves como endocarditis, osteomielitis, neumonía o síndrome del shock tóxico. En el desarrollo de esta tesis, se  han utilizado factores de virulencia de Staphylococcus aureus para el desarrollo de herramientas biotecnológicas aplicables en bacterias gram positivas.

En el primer capítulo, se han utilizado elementos que Staphylococcus aureus emplea para adherirse a los tejidos o implantes médicos para mejorar las capacidades biotecnológicas de la bacteria ambiental Rhodococcus erythropolis. La segunda parte del trabajo se dedica al estudio de la evolución de unos elementos genéticos móviles, denominados plásmidos, para entender cómo se mantienen y diseminan los genes de resistencia a antibióticos, cuando el antibiótico no está presente. Finalmente, el tercer capítulo está dedicado a la terapia fágica, el desarrollo de fagos defectivos portadores de un sistema CRISPR-Cas9 dirigido a la destrucción de cepas de Staphylococcus aureus resistentes a los antibióticos.

Los resultados de la investigación se han publicado en la revista Microbial Biotechnology y se han presentado en varios foros científicos: XII Reunión de microbiología molecular, 7th Congress of European Microbiologists (FEMS) y Eurobiofilms Congress 2019.

Para el desarrollo de la tesis Pedro Dorado ha contado con financiación del programa nacional de formación de personal investigador (FPI), convocatoria 2015 y ayuda de la Universidad Pública de Navarra para la realización de proyectos de investigación científica y técnica.
 

El Consejo de Ministros ha aprobado este martes, a propuesta del Ministerio de Ciencia e Innovación, el acuerdo que autoriza al Instituto de Salud Carlos III (ISCIII) la convocatoria 2021 de subvenciones de la Acción Estratégica en Salud (AES), por un importe de 134,4 millones de euros, un 33,2% más que en 2020. Esta cantidad, además, podrá incrementarse en 55 millones de euros una vez se apruebe el plan de recuperación de la Unión Europea. La convocatoria para 2021 incluye importantes novedades en el ámbito salarial y en el impulso a la investigación en red y cooperativa. 

La Acción Estratégica en Salud es la principal herramienta para la financiación de la investigación biomédica y sanitaria en España, a través de la concesión, cada año, de diferentes subvenciones para el desarrollo de proyectos de investigación y la contratación de investigadores. El objetivo global de la AES es contribuir a fomentar la salud y el bienestar de la ciudadanía, así como desarrollar los aspectos preventivos, diagnósticos, curativos, rehabilitadores y paliativos de la enfermedad, potenciando la competitividad internacional de la I+D+i del Sistema Nacional de Salud (SNS). 

La AES 2021 tiene importantes novedades centradas en la apuesta por la investigación cooperativa como elemento de cohesión de la investigación de excelencia y orientada a resultados en salud, así como en el reconocimiento salarial como complemento de la promoción y protección del talento científico. 

En concreto, da un nuevo impulso a la investigación cooperativa en red mediante dos actuaciones principales: en primer lugar, con la creación de un nuevo Centro de Investigación Biomédica en Red (CIBER) de Enfermedades Infecciosas y, en segundo lugar, con un nuevo modelo de funcionamiento de las Redes Temáticas de Investigación Cooperativa en Salud (RETICS). CIBER y redes cooperativas.

CIBER y redes

Con respecto al nuevo CIBER de Enfermedades Infecciosas, la experiencia con la pandemia de COVID-19 ha hecho más evidente si cabe que es necesario aglutinar la excelencia científica del país en la investigación en enfermedades infecciosas en un CIBER específico. Este CIBER, que estará integrado con el resto de la estructura CIBER ya existente, permitirá disponer de financiación estructural del Estado para la investigación en enfermedades infecciosas emergentes como el COVID-19, y para líneas de investigación prioritarias en el ISCIII y en el SNS, como el VIH-SIDA y las resistencias antimicrobianas, entre otras. 

Por otro lado, la nueva AES propone un nuevo modelo en la organización de las Redes de Investigación Cooperativa en Salud (RETICS). Tras evidenciar la solidez de la interacción entre los diferentes grupos de investigación que han participado desde hace años de las RETICS vigentes, el objetivo ahora es avanzar en su papel como herramienta de cohesión de la I+D+i del SNS mediante un mayor enfoque hacia resultados concretos en salud e impacto tangible para la ciudadanía. 

De esta manera, se apuesta por resultados en cuatro grandes áreas de conocimiento: la atención primaria y la cronicidad; la inflamación y la inmunobiología; las terapias avanzadas y el ictus. Cada una de estas cuatro áreas, que reflejan algunas de la más importantes prioridades sanitarias del país, incluirán grupos de investigación procedentes de al menos 10 comunidades autónomas y se enfocarán en el logro de resultados relevantes y medibles en salud como consecuencia de su cooperación científica, en lo que va a ser uno de los mayores ejercicios de cohesión territorial orientada al aporte de valor de la ciencia del SNS hacia a los ciudadanos. 

Mejoras salariales

Con respecto a las mejoras en el ámbito salarial de la comunidad investigadora, se produce un incremento del importe de las ayudas correspondientes al Subprograma Estatal de Formación, y a los contratos post-doctorales. Además, el salario no se mantiene fijo durante toda la duración del programa, sino que se acompasa a la adquisición progresiva de competencias. 

De esta manera, en las dos primeras anualidades de los contratos predoctorales el salario es de 20.600 euros brutos, pero se produce un incremento hasta los 21.800 euros en la tercera anualidad y 26.900 euros en la cuarta. En el caso de los contratos postdoctorales Sara Borrell y Río Hortega, se incrementa el salario bruto desde los 26.600 euros brutos de las convocatorias anteriores, hasta los 30.000 en las primeras anualidades, y asciende hasta los 35.000 euros en el último año de cada uno de los programas. Además, la AES 2021 incorpora la posibilidad de financiar los costes empresariales para la contratación de personas vinculadas a grupos de investigación liderados por personas jóvenes, o por personas contratadas por medio de los contratos Juan Rodés y Miguel Servet.

La apuesta por el talento y la protección del tejido científico, de forma conjunta con la exigencia de resultados concretos a las personas investigadoras, demanda también medidas que reconozcan las apuestas y el esfuerzo personal. Este hecho, igualmente evidenciado durante la pandemia, ha acelerado los cambios sobre reconocimiento salarial que el ISCIII había iniciado en los últimos dos años. Desde entonces, el ISCIII ha promovido la creación de puestos de trabajo estables dentro de las organizaciones receptoras de contratos Miguel Servet y, entre otras actuaciones, ha protegido el derecho de las personas a compatibilizar el ámbito familiar con el desarrollo de su carrera profesional. 

Investigación clínica independiente 

Finalmente, tras varios años de convocatorias sucesivas, la AES 2021 incluye la consolidación del programa de investigación clínica independiente dentro de una única convocatoria, lo que permite garantizar la integración de este programa en la normalidad de las convocatorias anuales del ISCIII. Esta apuesta por la investigación sin interés comercial inicial, independiente de los intereses a corto plazo de las divisiones comerciales de la industria farmacéutica, pretende dar soporte financiero a los proyectos de fármacos desarrollados dentro del ámbito del SNS para alcanzar las fases clínicas precoces o reposicionar fármacos sin relevancia comercial actual en la búsqueda de nuevas indicaciones.

Fuente: ISCIII. 

Más infomación: sección convocatorias. 

Sonia Sáenz Lahoya Navarrabiomed - IdiSNAko Patogenesi Mikrobioanoa Unitateko doktoretza aurreko ikertzaileak, bere doktore-tesia aurkeztuko du Nafarroako Unibertsitate Publikoaren eskutik, datorren abenduaren 17an, ostegunarekin. Saioa 10:30etan izanen da, Navarrabiomedeko Areto Nagusian, eta bideokonferentzia bidez. Soilik aurretik baimena jaso duten pertsonak bertaratu ahalko dira.

"Operones no-contiguos: una nueva estrategia para coordinar la expresión de genes en bacterias" da tesiaren izenburua, eta Navarrabiomeden egin da, Iñigo Lasa Uzcudunen zuzendaritzapean, zentroko zuzendaria eta Patogenesi Mikrobianoa Unitateko ikertzaile nagusia. 

---

Bakterioetan, proteinentzat kodifikatzen duten geneek, prozesu biologiko berean eragiten dutenak, askotan operoietan pilatzen dira  (bakterioetan koordinatuta erregulatzen diren transkripzio unitateak). Operoi baten geneak mRNA polizistroniko bakar bat bezala transkribatzen dira, zeintzuek proteina bat baino gehiago kodetzen duten, sustatzaile berberaren kontrolpean. Eraketa horrek mekanismo eraginkor bat eskaintzen du funtzionalki erlazionatutako geneen adierazpena koordinatzeko, eta bakterioetan geneak erregulatzeko oinarria da.

Tesi honetan operoiaren egituran  goragoko eraketa maila bat existitzen dela frogatu da, bata bestearen aldamenean ez doazenak. Operoi bat da, gene bat edo batzuk dituena gainerako operoiaren kontrako norabidean transkribatzen dena. Transkripzioaren arkitektura berri horren isla dira menE-menC-MW1733-ytkD-MW1731 geneak, Staphylococcus aureusen menakinonaren (hemorragiaren aurkako bitaminak) sintesian eragiten dutenak.

Ondorioek erakusten dute menE-menC-ytkD-MW1731 geneak transkripzio unitate bat bezala transkribatzen direla. MW1733 genea, ordea, menC eta ytkD artean kokatua, kontrako norabidean transkribatzen da. Antolaketa genetiko honek gainjartzen diren transkritoak sortzen ditu. Horren adierazpena ribonukleasa III eta transkripzio-interferentzia mekanismo bat bitartekari dituen prozesamendu batek erregulatzen du.

Emaitzak ikusita, operoien egituraren ikuskera klasikoa errepasatu behar da. Kontuan izan behar da operoien antolamendu berri a. Horretan kontraskripzioa eta gainjartzen den transkripzioa konbinatzen dira funtzionalki erlazionatuta dagoen adierazpen genetikoa koordinatzeko.

Proiektuaren ondorioak PNAS (Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America) aldizkarian argitaratu dira.

Ikerketa egiteko Sonia Sáenzek Zientziaren Ministerioko Ikertzaileen Formakuntzarako dirulaguntza jaso du.

Miren Vallejo Ruizek, Navarrabiomed-IdiSNAko Onkohematologia Ikerketa Unitateko doktoratu aurreko ikertzaileak, bere doktore-defendatuko du Nafaroako Unibertsitate Publikoaren eskutik datorren azaroaren 17an, asteartearekin, 11:00etan. Saioa Navarrabiomedeko Areto Nagusian eginen da. Egun, COVID-19agatik indarrean dagoen arautegiak ezarritakoaren araberako edukiera mugatuko da, eta saioa bideokonferentzia bidez jarraitu ahalko da.

Tesia, “Evaluación de la respuesta inmunológica funcional desarrollada frente a Citomegalovirus, Virus Epstein-Barr y Adenovirus, así como de sus elementos reguladores en pacientes que reciben un trasplante de progenitores hematopoyéticos alogénico”, Navarrabiomeden egin da Natalia Ramírez Huertoren zuzendaritzapean, Onkohematologia Unitateko Ikertzaile Nagusia. 

---

Zitomegalobirus (CMV), Epstein-Barr Birusa (VEB) edo Adenobirusaren (AdV) aurrean hetopoietiko alogenikoen transplantea (alo-TPH) egin dieten pazienteen erantzun immunologiko babeslearen garapena baldintzatzen duten aldaera biologiko eta genetiko nagusien deskribapenean oinarritu da ikerketa. Hau da, hezur muinak berriz produzi ditzan, zelula ama sanoak eman behar izan dizkieten pazieteena. 

Ateratako ondorioetako batean ikusi da birusen T linfozito (LT) espezifikoen azpipopulazioaren funtzionalitatearen analisiak alo-TPH egin dieten pazienteengan, CMVren infekzioa hautematen duela transplantearen ondorengo denboraldian. LTk tumoreen zelulak suntsitzen eta erantzun immunitarioak kontrolatzen laguntzen dute.

Erantzun immunologiko horren funtzionaltasuna erregulatzen duten parametroei dagokienez, frogatu da, emaile osasuntsuen laginen bidez, Gliotoxinak (GT), Aspergillus fumigatus-en (AF) onddo-toxina fungikoak, inhibitu egiten duela LT eta NK zelulen immunitate-azpipopulazioen funtzioa, kutsatutako zelulak eta minbizi-zelulak suntsitzea helburu duena, baita erantzun immunitarioak erregulatzea ere.

Gainera, in vitro ikusi ahal izan da GTren presentziak, A ziklosporina eta Metotrexato botikekin konbinatuta, immunitate-erantzuna eragozten duen mekanismo bat sortzen duela. Sendagai horiek hartzailearen kontrako txerto-gaixotasunaren (EICR) aurkako profilaxi bezala erabiltzen dira paziente horietan. Emaitza esperimental hori berretsi egiten da TPH osteko aldian. Horretan GT metabolitoaren presentziak, bismetil-gliotoxina (bmGT), Ziklofosfamida farmakoa ematearekin konbinatuta, CMV/VEB/AdVren aurkako erantzun immunitario espezifikoa negatiboki eragiten du.

Azkenik, frogatu da zitokina, kimiozina eta euren errezeptoreen geneetako polimorfismo batzuk ebaluatzeak, pazienteengan zein emaileengan, CMV bidezko infekzioa garatzeko banakako arriskua iragartzen duela TPH ondorengo egoeran. Polimorfismo horiek aztertuta, kalkulu-ekuazio bat eta puntuazio praktiko bat sor daitezke, TPHaren ondoren CMV bidez kutsatzeko arrisku handia duten pazienteak garaiz identifikatzeko.

Emaitza hauek hiru ekitalditan aurkeztu dira: “European Society for Clinical Cell Analysis” Nazioarteko Kongresuan, 2018ko irailean Balentzian; Hematologiako Europako 24. Kongresua, Amsterdamen egina 2019ko irailean; eta Hematologia eta Hemoterapiako Espainiako Elkarteko LXI Kongresu Nazionalean, 2019ko urrian, Balentzian. Ikerketa iragan urrian ere aurkeztu zen kongresu horren LXII aldian.

Miren Vallejoren tesia garatzeko Nafarroako Gobernuko 2016ko laguntzak jaso ditu, ikerketa eta ezagutzaren zabalpenerako enpresa eta organismoek doktoregaiak kontratatzeko  “Doktoregai Industrialak 2019-2019”. Tesiaren prozesuan Gregorio Marañón Ospitale Nagusian egonaldi bate gin zuen 2018ko ekainetik abendura, “Genética y clínica de las neoplasias hematológicas y el trasplante hematopoyético” taldean. 

Marina Iridoy Zuletek, Nafarroako Ospitalegunean formatutako neurologoa eta Navarrabiomedi lotutako Gaixotasun Neuromuskularrak eta Neurona Motorrekoak taldeko doktoratu aurreko ikertzailea, datorren azaroaren 12an, ostegunarekin, 12:00etan irakurriko du bere doktore-tesia, Nafarroako Unibertsitate Publikoaren (NUP) eskutik. NUPeko Osasun Zientzien Fakultateko Graduko Gelan izanen da. Marina Iridoy Zumarragako Ospitaleko neurologia taldeko kide da. 

Tesia, “Estudio ProtALS: Análisis proteómico en tejido post mortem de sujetos con Esclerosis Lateral Amiotrófica. Búsqueda de biomarcadores y dianas terapéuticas” izenburupean, Navarrabiomeden egin da. Ivonne Jericó Pascualek, NOGeko Neurologia Zerbitzuaren Alorreko Espezialista eta Navarrabiomedi lotutako ikertzailea, eta Jokin Fernández Irigoyenek, Proteomika Plataformaren arduraduna eta Navarrabiomed-IdiSNAko Neuroproteomika Unitateko ikertzailea, zuzendu dute. 

Egun, COVID-19agatik indarrean dagoen arautegiak ezarritakoaren araberako edukiera mugatuko da, eta saioa bideokonferentzia bidez jarraitu ahalko da.

---

Alboko Esklerosi Amiotrofikoa (AEA) gaixotasun neurodegeneratibo hilgarri bat da, batez beste 3 eta 5 urte arteko bizi-itxaropenekoa. Nafarroan urteko prebalentzia 100.000 biztanletik 6,2 kasukoa da. Zoritxarrez, gaur egun arte ez da gaixotasunaren diagnosi goiztiarra ahalbidetzen duen biomarkatzailerik, eta sintomak hasten direnetik 12 hilabete arte atzera daiteke. Gainera, gaur-gaurkoz ez dago hori sendatzeko tratamendurik.

Lan honetan analisi proteomiko sakona egin da AEA zuten hildako pertsonen ehun neurologikoaren gainean. Helburua gaixotasunaren biomarkatzaile posibleen taula bat lortzea izan da, ondoren AEAren diagnosi klinikoa zuten pazienteen odol serumean aztertu dena, eta, horrela, gaixotasunaren markatzaile biologiko bezala berretsi ahal izateko.

Azterketa honen emaitzak ENCALS Europako kongresuan eta Internacional Journal of Molecular Sciences aldizkarian argitaratu dira.

Proiektu honi 2015ean ekin zitzaion ANELAk (Alboko Esklerosi Amiotrofikoa duten pazienteen eta senideen Nafarroako elkartea) gidatutako funtsen bilketari esker, izotz kuboaren kanpainan ("Ice Bucket Challenge") gaixotasunaren ezagutzan aurrera egiteko borondatearekin. 

Beste urte batez, 2020ko Nafarroako Zientzia, Teknologia eta Berrikuntzaren Asteetara batu da Navarrabiomed. Dibulgazioa zientifikoa bultzatzea helburu duen ekimena 2020ko azaroaren 9tik 21era luzatuko da. Hainbat ekintza eginen dira zientzia herritarrei hurbiltzeko: konferentziak, lantegiak, mahainguruak, ate irekiak eta ikuskizunak, besteak beste. Covid-19ak eragin duen egungo pandemia egoera dela eta, ekimenetako asko online izanen dira, eta, aurrez aurrekoak direnak, birusaren infekzioa ekiditeko ezarri diren segurtasun arauak betez eginen dira, hala nola, edukiera mugatua eta maskarak erabiltzea. 

Aldi honetan, bi webinar antolatu ditu Navarrabiomedek ikerketa biomedikoko zentroaren jarduna jendarteratzeko. 

• Azaroaren 18an, asteazkenarekin, 16:30etan. Ikerketa biomedikoa. Ezagutu webinar honetan ikerketara dedikatzeko eman beharreko pausuak, aterabide profesional erakargarria eta gaurkotasun handikoa. Parte hartzaileak: Iñigo Lasa Uzcudun, Navarrabiomedeko Zuzendaria, María Apellániz Ruiz, Navarrabiomedeko Medikuntza Genomikoko Unitateko Ikertzailea eta Imanol Arozarena Martinicorena, Seinaleztapena Minbizian Unitateko Ikertzaile Nagusia.
  
  Online saioa Zientzietako Batxilergoko, LHko edo unibertsitate graduko ikasleei bakarrik zuzendurik da. Aldez aurretik izen ematea beharrezkoa da Navarrabiomedeko webgunean (epeguma: azaroak 18, astezkena, 15:00ak). Esteka zuzena eta ID/pasahitza bidaliko da emandako helbide elektronikora.  
  
   
• Azaroaren 19an, ostegunarekin, 18:30etan. Entsegu klinikotik errezetatutako medikamentura. Ezagutu saio honetan farmako bat garatzeko prozesu osoa. Parte hartzaileak: Ruth García Rey,  Navarrabiomedeko Entsegu Klinikoetako Plataformako Arlo Klinikoko Arduraduna, Eva Zalba Garayoa, Navarrabiomedeko Entsegu Klinikoetako Plataformako Kudeaketa Arloko Arduraduna eta Patricia Fanlo Mateo, Nafarroako Ospitaleguneko Barne Medikuntza Arloko Mediku Espezialista.
  
  Interesa duten pertsona guztiei zuzendutako online saioa. Aldez aurretik izen ematea beharrezkoa da Navarrabiomedeko webgunean (epeguma: azaroak 19, osteguna, 15:00ak). Esteka zuzena eta ID/pasahitza bidaliko da emandako helbide elektronikora.  

• Lana ICTUSnet-en esparruan egin da, iktusaren osasun-laguntza berritzeko eta hobetzeko eskualdeen arteko Europako lankidetza-proiektuaren barruan

Nafarroako Ospitaleguneko (NOG) Iktus Unitateko neurologo eta Nafarroako ICTUSnet proiektuaren koordinatzaileak, Maria Herrera Isasik, eta Silvia Astráin Mendozak, Nafarroako Garuneko Lesioaren Elkarteko (ADACEN) proiektuen arduradunak, diziplina anitzeko lan baten ondorioak aurkeztu dituzte gaur Navarrabiomeden egindako prentsaurrekoan. Ekimen hori ICTUSnet Europako proiektuaren esparruan egin da. Proiektu hori iktusaren osasun-laguntza berritzeko eta hobetzeko eskualdeen arteko lankidetza da, eta  Marta Ancín Pagoto NOGeko Zainketa Sanitarioetako zuzendaria izan dute lagun.

Aurkezpena Garuneko Kaltearen Munduko Egunean egin da. Horren lehen kausa iktusa da, eta Iktusaren Munduko Eguna datorren urriaren 29an izanen da, ostegunarekin.
 
Profesionalen eta pazienteen arteko adostasuna

Erabaki kliniko partekatuak osasunaren arloko profesionalaren eta pazientearen arteko harreman mota bat dira. Horrek diagnostikoaren, zein tratamenduaren prozesuak inplikatzen ditu, eta pazienteari osasun arretaren faseez informazioa ematearen garrantzia azpimarratzen du. Horrela, ahalduntzeko paper aktibo bat eskaini nahi zaio. Erabaki horiek pazientea erdigunean jartzen duen medikuntzaren bidean doaz, arreta humanizatuz, eta bi aldeko komunikazioa inplikatzen du, informazio sinple bat helaraztea baino. Gainera, pazienteak hautatutako prozesuarekin atxikimendu handiagoa eratzen duela frogatu da.

María Herrerak azaldu du era horretako asistentzia-praktikak zertan datzan: “Profesionalak kontziente gara gure eginbeharra osasun arazo jakin batez prebentzio, diagnostikoen eta tratamenduen prozedurez informazioa ematea dela, hainbat aukerarekin, bere helburuekin eta ondorio posibleekin, eta, hori guztia, adostasunekin eta elkarrizketako informazioarekin egiten dugu. Baina hau pauso bat harago doa; erabaki horren beste aldean pazientearen bizi-helburuak, balioak, lehentasunak eta behar subjektiboak jartzea da”. Gainera, nabarmendu du, modelo berri horrek aldaketa suposatzen duela komunikatzeko moduan. Horretarako beharrezkoa da profesionalen formakuntza, eta IKT bezalako erreminten laguntza eskatzen du, baita ikus-entzunezko informazioa ere, eta Administrazioaren konpromisoa hori sustatzeko, lan esparruak sortzen, diziplinen arteko eta taldeko lan ereduak , pazientea erdigunean jarriz.
 
Nafarroako Osasun Zerbitzua – Osasunbidean iktusaren prozesuan ematen den arretan erabaki kliniko partekatuen eredua zein unetan dagoen aztertu da lan honetan, ikuskera global horrekin. Hori guztia garatzeko, ADACENekin elkarlanean, lau talde fokal egin ziren otsailean eta martxoan (pandemia baino lehen). Horietan inplikatutako eragile guztien ordezkariak bildu ziren: pazienteak, familiak, Neurologiako, Neuroerrehabilitazioko, Lehen Arretako, Gizarte Zerbitzuetako  eta Osasun Departamentuko kudeaketaren profesionalak, besteak beste.

Silvia Astráin pozik azaldu da egindako saioekin: “Hausnarketarako espazioak erraztea lortu dugu. Bertan, esperientziak konpartitu ahal izan dira, asetu ez diren beharrak eta mugak identifikatu, baita osasun arreta hobetzeko puntu kritikoak ere”. ADACEN elkarteak, hartutako garuneko lesioa duten pertsonak tratatzen dituena, fundaziotik arduratzen dira pazienteei arreta egokia ematez arduratzen dira 1994az geroztik, eta, zentzu horretan, eskertu du pazienteen eta fmilien iritzia eta beharrak ezagutzeari denbora eskaintzea, prozesuan aldaketak ezartzeko.

Bere aldetik, Marta Ancínek mahaigaineratu du profesionalen arteko lankidetzaren garrantzia pazienteari arreta osatua emateko eta gogoratu du osasun sistema publikoko Humanizazio Estrategia jarraitzearen apostua, 2017tik Nafarroako Osasun Departamentuak garatzen dueña. “Bizi dugun egoera delikatua izanagatik, jarduera eta proiektu hauek egiten jarraitu behar da aurrera egiteko eta erabiltzaileen gogobetetze maila hobetzeko jasotzen duten jokabide gizatiarrarekin”, baieztatu du Ancínek. 
Prentsaurrekoa bi hitzartzerekin amaitu da: Iosune Etxebeste Arretxea, ictus pazientea, eta Pilar Seminario Alonso, paziente baten senidea. Biek aurpegia jarri nahi izan diote albo-ondorioak jasaten dituzten pertsonei eta horiek zaintzeaz edota laguntzeaz arduratzen direnei, eta talde hauetan parte hartu dutenei.

Bideo eta dokumentu dibulgatzaileak

Interesa dutenek erabaki kliniko partekatuen gaineko lan honi buruz gehiago jakiteko ondorioen inguruko dokumentu teknikoak kontsultatu ditzakete, baita “juntos en el ictus” lanaren laburpen bideoa, eta pazienteentzako eta senideentzako sortutako gida ere.

Ekintza guztiak Interreg Sudoe Programako ICTUSnet proiektuaren barruan egin dira, Europako Eskualde Garapenerako Funtsak (EEGF) finantzatua. ICTUSnetek Europa hegoaldeko hainbat lurralderen arteko lankidetza sarea sortzea du helburu, iktusarekin erlazionatutako zenbait arlotako pazienteek eta profesionalek osaturik. Aldi berean, datuen analisirako teknologia berritzaileak txertatuko dituzten ikerketarako azpiegiturak sortzea da proiektuaren asmoa, iktusaren arreta integraturako sistemak hobetzeko, eta biztanleengan gaixotasunaren eragina murrizteko.

Webinar informatiboa Iktus Egunaren harira

NOGeko Iktus Unitateko taldeak interesa duen oro gonbidatu du datorren urriaren 29an, ostegunarekin, 16:00etan, “Ictus y COVID-19” webinarrean parte hartzera. Saioan NOGeko profesionalek, Lehen Arretakoak, ADACENekoek eta Ubarmin Klinikakoek parte hartuko dute COVID-19ak iktusaren prozesuan eta garuneko lesioan Nafarroan nola eragin duen azaltzeko. Gainera, osasun baliabideak eta elkartearenak egungo egoerara nola egokitu diren jakinaraziko dute, pazienteak hartzen jarraitzeko, fase guztiak barne (Lehen Arreta eta prebentzio neurriak eskaintzetik, ospitaleko arreta, neuroerrehabilitazioa eta baliabide soziosanitarioak emateraino). 

Beatriz Rapún Araizek Navarrabiomedeko Patogenesi Mikrobioanoa Unitateko doktoretza aurreko ikertzaileak, bere doktore-tesia aurkeztuko du Nafarroako Unibertsitate Publikoaren eskutik, datorren urriaren 27an, asteartearekin. Saioa 11:00etan izanen da, Navarrabiomedeko areto nagusian, egun indarrean dagoen arautegiak ezarritako edukiera mugatuarekin, eta bideokonferentzia bidez.

“Caracterización del sistema sensorial de dos componentes de Staphylococcus aureus” da tesiaren izenburua, eta Navarrabiomeden egin da, Iñigo Lasa Uzcudunen zuzendaritzapean, zentroko zuzendaria eta Patogenesi Mikrobianoa Unitateko ikertzaile nagusia. 

---

Bi Konposatuen Sistemak (TCS) kontrolatzen du bakterioen egokitzapena inguruneko baldintza berrietara. Azken urteotan TCS bakoitzaren jokaeraren eta egiten duten funtzioaren oso ezagutza zehatza lortu da, sarearen alor orokorrarenak, baita TCS bakoitzaren sinaleztapen bideak gaingartzearen ingurukoa ere. Hala eta guztiz ere, ezagutza mugatua da.
 
Tesi honetan, laborategian aurretik garatutako erreminta genetikoa erabiliz, regulonaren (geneen edo operonen bilduma, proteina erregulatzaile berdinak erregulatzen duena) berreraikitze osoari heldu zaio. Bestalde, TCSaren agerpenak edo absentziak bakterioaren biologia eta Staphylococcus generoaren espeziazioa (espezie batek beste bat sortzeko prozesua) nola baldintzatzen dituen aztertu da. Azkenik, Staphylococcus aureusaren TCSen aurkako estrategia terapeutiko berriak garatu eta ebaluatu dira. 

Egindako lanak hiru argitalpen zientifikori eman die bide, ondorengo aldizkarietan: mSystems (American Society for Microbiology) Current Opinion in Microbiology eta Scientific Report.

Gainera, emaitzak lau kongresutan jendarteratu dira: horietako bi Espainiako Mikrobiologia Sozietateko Mikrobiologia Molekularreko taldeak antolatutakoak, bata Sevilan (2016), eta, bestea, Zaragozan (2018). Ikerketa Valentzian ere aurkeztu zen 2017an, FEMSek (Federation of European Microbiological Societies) antolatutako nazioarteko kongresuan, eta, 2019an, Spetsesen (Grezia), EMBO (European Molecular Biology Organization) ikastaroan.

Ikerketa garatzeko Beatriz Rapúnek doktore tesiak egiteko NUPeko ikertzaileen formakuntzarako laguntza jaso du.