Irene Lasheras Oterok, Navarrabiomed-IdiSNA-ko Seinaleztapena minbizian -ren Unitateko ikertzaileak, Nafarroako Unibertsitate Publikotik egindako doktore tesia irakurriko du ekainaren 28an. Ekitaldia 11:00etan hasiko da, Navarrabiomedeko Ekitaldi Aretoan.

Doktore lana, “Anoikisen erregulazio metabolikoa eta melanomaren metastasian dituen ondorioak”, izenekoa, Navarrabiomed-en egin da, Imanol Arozarena Martinicorena, unitateko Ikerlari nagusia, doktorearen zuzendaritzapean. Irene Lasheras Oteroren ikerketak mekanismo garrantzitsuak identifikatu nahi ditu melanomako tumore-zelula zirkulatzaileen biziraupenean.
 

Ikerketaren garapena eta emaitzak

Melanoma azaleko minbizi mota bat da, minbiziak eragindako heriotzen % 90 eragiten duten metastasia sortzeko gaitasun berezia duena. Metastasia tumore primarioa utzi, odol-zirkulaziora sartu eta organismoan/gorputzean zehar banatzen diren tumore-zeluletatik sortzen da.

Tumore primario baten eta metastasi distalen arteko funtsezko lotura dira zelula tumoral zirkulatzaileak. Oro har, odol-uholdean, zelula tumoral zirkulatzaileen atxikidura galtzeak heriotza zelularra (anoikis-a) eragiten du. Beraz, zelula horiek anoikis-arekiko erresistentzia garatu behar dute, gero birika, gibela edo garuna bezalako organoak kolonizatu ahal izateko.

Doktore-tesian zehar, ikertzaileak erresistentzia-mekanismo horiek aztertu ditu RNAren sekuentziazio-analisiaren bidez. Lortutako emaitzek agerian uzten dute suspentsioan hazitako melanoma zelulek eta melanoma zelula tumoral zirkulatzaileek metabolismo lipidikoa birkonfiguratzen dutela, gantz-azidoen (AG) garraioarekin eta AG beta-oxidazioarekin lotutako geneen adierazpena handituz. Melanoma duten pazienteetan, AG garraiatzaile eta AGren beta-oxidazio entzimen adierazpen altuak modu esanguratsuan erlazionatzen ditu biziraupen global txikiagoarekin eta progresiorik gabeko biziraupen txikiagoarekin.

Gainera, doktore-lanak melanoma zelula tumoral zirkulatzaileetan gehien adierazten diren erregulatzaileen artean karnitina transferasak, Octanoil transferasa karnitina eta karnitina azetil transferasa daudela agerian uzten du. Proteina horiek peroxisoman sortutako kate ertaineko AGen garraioa kontrolatzen dute mitokondriarantz, beta-oxidazio mitokondriala elikatzeko. Octanoil transferasa karnitinaren inhibizioak edo karnitina azetil transferasak eta tioridazina edo ranolazina bidezko epe laburreko tratamenduak (AG peroxisomalaren eta mitokondrialaren beta-oxidazioaren inhibitzaileak, hurrenez hurren) saguetan metastasiaren formakuntza gutxitu zuten.

Bestalde, anoikis-aren erresistentzia erregulatzen duten mekanismo metabolikoen ikuspegi orokorragoa izateko, CRISPR-cas9 bidezko azterketa bat egin. Horri esker, elektroi mitokondrialen kate garraiatzailea eta kolesterolaren metabolismoa identifikatu ahal izan dira. 
 

Finantzaketa eta emaitzen hedapena

Ikerketa Carlos III.a Osasun Institutuak eta Navarrabiomed 2019 doktoratu aurreko laguntza-programak finantzatu dute. Gainera, 2022an, Irenek sei hilabeteko egonaldia egin zuen James Olzmann doktorearen laborategian, Kaliforniako Unibertsitatean (Berkeley), EACR Travel Fellowships (European Association for Cancer Research) bidaia-beka bati esker.

Egindako lanak argitalpen zientifiko bat ekarri du, 2023ko otsailean, Journal of Investigative Dermatology-n, “The Regulators of Peroxisomal Acyl-Carnitine Shuttle CROT and CRAT Promote Metastasis in Melanoma”.

Halaber, emaitzak hainbat kongresu zientifikotan zabaldu dira: UCSF-UCB liver metabolism Symposium Berkeleyn, Kalifornian (AEB) 2020an, eta Seed and Soil: Mechanism of Metastasisen, EACRk Berlinen antolatua.