• Osasun ikerketa eta herritarren zientzia sustatzeko Europarkin bat egitearen garrantzia azpimarratu du Ollo lehendakariordeak.
   

Gaur arratsaldean Navarrabiomed-Miguel Servet Fundazioaren ‘Hablemos del dolor en la lactancia materna /Hitz egin dezagun bularra ematearen minaz’ ekitaldia ospatu da Iruñeko autobus geltoki zaharreko erabilera anitzeko aretoan, "Osasun Publikoa: Europarekin ikertu eta hobetu" foroaren barruan. Bigarren lehendakariorde eta Memoria eta Bizikidetzako, Kanpo Ekintzako eta Euskarako kontseilari Ana Ollok ireki duen jardunaldi honetan, herritarrak, osasunaren arloko profesionalak eta gizarte zibileko eragileak bildu dira, edoskitzaroko minaren arazoa ikusarazteko eta herritarren zientziaren metodologia ezagutzeko interesa dutenak, Europar Batasunak osasun publikoko arazoei heltzeko tresna gisa sustatzen baitu.

Navarrabiomed-Miguel Servet Fundazioa da ekimen horren buru, eta Osasunbidea-Nafarroako Osasun Zerbitzuko profesionalek ere parte hartu dute. Nafarroako Gobernuko Kanpo Ekintzako Zuzendaritza Nagusiak finantzatu du, Europar Batasuneko politikak eta estrategiak hedatzeko 2024ko deialdiaren bidez. Azterketa pilotu honekin, Navarrabiomedek jarduera-ildo berri bat irekitzen du, herritarren zientzia Nafarroako ikerketa publiko biosanitarioan integratzen duena.

Ollo lehendakariordeak nabarmendu nahi izan duenez, "garrantzitsua da Europa kontuan hartzea osasun-ikerketa eta herritarren zientzia sustatzeko; izan ere, horrelako ekimenekin, eta, bereziki kasu honetan emakumeoi eragiten baitigu, lagundu egiten du askotan ikusezin bihurtzen diren gaitz horien ezagutzaren aurrerapenean eta garapenean, hala nola edoskitzaroko mina. Emakumeen testigantzei esker, jardunaldi honetan ezagutaraziko diren proiektuen gisako lankidetzak egin daitezke ".

Era berean, Ollok adierazi duenez, "Europako laguntzen deialdiei esker, Navarrabiomed bezalako erakundeek Nafarroako gizartearen garapenari laguntzen diote, oraingoa bezalako ekimenekin. Ekimen hauen helburua herritarrak inplikatzea da, eta Gobernuaren helburuarekin bat egiten dute, Foru Komunitatea Europan eta Europa bera Nafarroan inplikatzea dakarrelako. Nafarroa gehiago Europan eta Europa gehiago Nafarroan ", amaitu du.

Halaber, jardunaldiaren hasieran azpimarratu da herritarren zientziak zientziaren eta gizartearen arteko lankidetza handiagoa errazten duela parte-hartze aktiboa sustatuz, baterako sorkuntza sustatuz eta herritarrak ahaldunduz osasunaren kudeaketan eta ongizatearekin lotutako erabakiak hartzean. Ikuspegi horri esker, herritarrek informazioa jasotzeaz gain, ikerketan, politiken diseinuan eta osasun publikoko konponbideen ezarpenean lankidetza aktiboa izan dezakete.
 

Edoskitzaroko minaren inguruko parte-hartze tailerra

Literatura zientifikoaren arabera, gaur egun bularra ematen duten amen % 40tik % 90era artekoek pairatzen dute mina edoskitzaroan, baina oraindik ez du ikusgarritasun nahikorik gizartean. Askotan, abandonu goiztiarra eragiten du, eta horrek ondorio garrantzitsuak ditu osasun publikoan.

Herritar-zientziaren ekimen honi esker, herritarrek aktiboki parte hartu ahal izan dute zeregin zientifikoetan, edoskitzaroko minaren ezagutza berria eta ulermen hobea sortzeko, parte-hartze eta baterako sorkuntzarako metodologien bidez. Era berean, tailerra antolatzeko aukera eman du, eta, horren ondorioz, herritarrek gehiago parte hartu dute ekimenean, eta edoskitzaroko minaren problematikari buruzko datuak, informazioa eta testigantzak biltzea erraztu du.

Ekitaldian, besteak beste, Rosina Malagrida, IrsiCaixako Living Lab for Health-eko arduradunak, InSPIRES proiektu europarra aurkeztu du, eta ezagutzera eman du nola lagun dezakeen herritarren zientziak ikerketaren eta gizarte-premien arteko arrakala murrizten. Nabarmendu duenez, pazienteek gutxitan parte hartzen dute osasun-arloko ikerketa-lehentasunak identifikatzen. "Horren ondorioz, beharrak ase gabe dituen ikerketa-agenda bat sortzen da. Herritarren zientzia funtsezkoa da lehentasunak definitzeko eta osasun-arazoak konpontzeko modua hobetzeko. Ikerketaren inpaktua maximizatzen laguntzen duten askotariko metodologiak aplikatzen dira. Hala ere, oraindik ez da finkatu praktika komun gisa, eta ez dago estandar adosturik jakiteko nola aplikatu arazoak konpontzeko, batez ere konplexuak direnean. IrsiCaixaren Living Lab de Salud erakundetik herritarren zientzia-prozesuak errazten ditugu ikuspegi sistemikoekin, osasun-arazo konplexuei ikuspegi hobeak bilatzeko ", azaldu du Rosina Malagridak. 

Ekitaldian zehar, Biook Elkartearekin elkarlanean egindako tailer bat ere egin da. Bertan, zientzialari herritarrek, dinamika parte-hartzaile baten bidez, edoskitzaroan izandako minaren esperientzia eta horren ondorioak kontatu dituzte. Saio honekin, bularra emateko minaren mapeoa irudikatzen duen mural parte-hartzailea sortu da.

Saioa amaitzeko, Elena Antoñanzas Osasun departamentuko Osasun Estrategia eta Ikerketa Zerbitzuko zuzendari eta Navarrabiomed-Miguel Servet Fundazioaren ekimenaren arduradun zientifikoak parte hartu du, eta tailerraren ondorio nagusiak aurkeztu ditu: "Amagandiko zaintzan arreta ematen duten emakumeei eta profesionalei entzuteak, eta haiek ikerketa-galderak ikertzaile-taldearekin batera sortu dituztenek, aukera eman digu beren erabakian dauden itxaropenak eta baldintzak entzuteko, amaren eta emakumearen rola kontuan hartuta. Era berean, minaren ondorioak eta esperientzian lagun egiteko baldintzek duten paper erabakigarria ezagutzen lagundu digu, baita hitz egitea eta minaren eta edoskitzearen esperientzia partekatzea zein zaila edo erraza izan daitekeen ere. Amaitzeko, entzute aktiboak osasunerako duen erabilgarritasunaren ideia aipatu behar da". Gainera, garrantzitsua dela herritarren eta herritarren parte-hartze aktiboa sustatzen jarraitzea osasun-ikerketan adierazi du.
 

Genero-dimentsioa eremu biosanitarioan

Hiritartasuna ardatz duen ikuspegi horrekin, Navarrabiomed-Miguel Servet Fundazioak genero-ikuspegia ere bultzatzen du eremu biosanitarioan, biztanleriaren %100aren beharrak aseko dituen ikerketa bikaina bultzatzeko. Ekintza hori bat dator zentroan zeharkako ikerketa-eremu bat garatzearekin, generoak eta sexuak eskuarki aztertutako patologietan duten eragin bereizgarria ardatz hartuta. Helburua da hobeto ulertzea generoak eta sexuak biomedikuntzaren hainbat arlotan eragiten dituzten ondorio biologikoak eta klinikoak, hala nola minbizia, gaixotasun kardiobaskularrak, digestio-gaixotasunak, jarduera fisikoa, zahartzea, immunitate-sistema eta gaixotasun infekziosoak edo neurodegenerazioa. Era berean, emakumeentzat ikusezinak diren osasun eta gaixotasun baldintzatzaileetan sakondu nahi du, hala nola, edoskitzaroko mina.

Antolatzen du                                                   Finantzatzen du