• NAGENMx, Navarrabiomedek garatua, Industria Departamentuaren laguntzarekin finantzatua dago

Nafarroako Gobernuko Industria eta Enpresen Trantsizio Ekologiko eta Digitalerako Departamentuak 970.117,83 eurorekin finantzatu du NAGENMx proiektua (NAGEN programaren esparruan), I+Gko proiektu estrategikoetarako laguntzen deialdiaren barruan. Helburua izan da bularreko minbiziaren arriskua zenbatesteko metodologia berri bat garatzea, medikuntza pertsonalizatuko teknikak barne, hala nola arriskuaren osagai genomikoaren eta epidemiologikoaren azterketa.

Navarrabiomed izan da ekimen estrategiko honen garapenaren buru, eta Nafarroako Unibertsitate Ospitaleko, Nafarroako Osasun Publikoaren eta Lan Osasunaren Institutuko (ISPLN) eta NNBi enpresako profesionalek ere parte hartu dute.

Indarrean dauden osasun-arauen arabera, bularreko minbizia bahetzeko egungo populazio-programek adina dute lehentasunezko irizpide. Programa horiek gaixotasun horren diagnostiko goiztiarra eta biziraupena arrakastaz hobetzen lagundu dute hainbat hamarkadatan. Hala ere, gaur egungo eskemak duela 30 urte baino gehiagokoak dira, eta ez dira eguneratu aurkikuntza zientifikoak kontuan hartuta.

Proiektuak sekuentziazio genomikoa barne hartzen du, eta horri esker, test bakar batekin identifika daitezke aldez aurretik ezagunak diren joera handiko geneen alterazioak eta aldaketa genomiko komun anitzak, populazioan erabiltzeko arrisku-parametroak doitzeko.

Azterketa horri esker, arrisku-kalkulu pertsonalizatua lortzeko aukera ematen duen metodologia baliozkotu da. Horrela, aztertutako populazioa arrisku-maila desberdineko zazpi azpitaldetan geruzatu ahal izan da. Azpitalde horiek bularreko minbizia izateko probabilitatea birsailkatzen dute aztertutako pazienteen % 50 baino gehiagorentzat, hasierako balorazio klinikoari dagokionez. NAGENMx-ek egiaztatu du pertsona bakoitzaren arrisku indibidualean oinarritutako baheketa-mota horrek egungo detekzio-mailei eustea ahalbidetuko lukeela, eta, aldi berean, mamografiak murriztea, eta, beraz, baheketa-programaren beste adierazle negatibo batzuk murriztea, hala nola positibo faltsuak edo gaindiagnostikoa. Proposamen hori eta haren eraginkortasuna bermatzen duten gainerako agiriak ISPLNren esku jarri dira, Nafarroan balioetsi eta inplementatu ahal izateko.

Gaixotasun horrek du, gaur egun, intzidentzia-tasarik altuena emakumeen artean. Hala ere, haren biziraupen-tasa ere handiena da neurri handi batean, bularreko minbizia goiz detektatzeko programaren prebentzio-estrategiei esker. 2020an, mundu osoan diagnostikatu zitzaien bularreko minbizia 2,3 milioi emakumeri. Bitartean, Nafarroan 390 kasu diagnostikatu ziren 2015ean eta 452 2023an.

Proiektu honen lana Navarrabiomed ikerketa biomedikoko zentroko Medikuntza Genomikoko eta Metodologiako Unitateek, Nafarroako Unibertsitate Ospitaleko Genetika eta Onkologia Medikoko zerbitzuek, ISPLNk eta NNBi enpresak garatu dute, eta ekimenaren buru Angel Alonso izan da, Navarrabiomedeko Medikuntza Genomikoko Unitateko arduraduna eta Nafarroako Unibertsitate Ospitaleko Genetika Klinikoaren Arloko fakultatibo espezialista.