• Gaur, Garunaren Mundu Eguna, Garapen Ekonomikoak finantzatutako eta Navarrabiomed buru duen partzuergo batek egindako I+G proiektu estrategiko honen onurak ezagutzera eman dira

Navarrabiomed ikerketa biomedikoko zentroak INNOLFACT proiektu estrategikoaren azken bilera hartu du berriki. Nafarroako Gobernuko Garapen Ekonomikoko Departamentuak finantzatu du proiektua eta Uxue Itoiz Industria, Energia eta S4 Proiektu Estrategikoetako zuzendari nagusia buru izan zuen ekitaldian. Ikerketaren emaitzak eta haren jarraipenerako aukerak ezagutarazi ziren, usaimen-doitasuneko medikuntzan aurrera egiteko. 

Bileran partzuergoa osatzen duten erakundeetako ordezkariak izan ziren, Navarrabiomedeko Neuroproteomika Klinikoko Unitateak zuzentzen duen diziplina anitzeko lan-taldea, Enrique Santamaría Martínez ikertzaile nagusiaren zuzendaritzapean. Guztira, Nafarroako Geriatria Unitateko eta Nafarroako Ospitale Unibertsitarioa, Cima Universidad de Navarra, Clínica Universidad de Navarra, ADItech eta Ojer Pharma enpresako 75 profesionalek parte hartu dute.

Garapen Ekonomikoko eta Enpresarialeko Departamentuak, Industria, Energia eta Proiektu Estrategikoen Zuzendaritza Nagusiaren bidez (S4), INNOLFACT I+G proiektu estrategikoa finantzatu du. Proiektu horrek usaimenaren zentzuak sistema immunearekin eta gaixotasun neurodegeneratiboekin duen lotura zuzena aztertzen du. Ikerketa horri esker, garaiz diagnostikatzeko eta sudurreko terapia immunomodulatzaileak garatzeko gai den usaimen-doitasuneko medikuntza batean aurrera egin ahal izango da, gaixotasun neurodegeneratiboak tratatzeko, hala nola Alzheimerra edo Parkinsona.

Proiektuak Nafarroako Gobernuko Ekonomia eta Enpresa Garapeneko Departamentuaren 1.593.000 euroko finantzaketa jaso du, 2020-2022ko I+Gko proiektu estrategikoetarako laguntzen deialdiaren bidez. Gainera, azpimarratu behar da partzuergoak proiektuaren jarraipena aurkeztu duela 2023-2026ko I+G proiektu estrategikoetarako laguntzen deialdian, eta finantziazioa jasoko duten proiektuetako bat aukeratu dutela.

Usaimen-doitasuneko medikuntza garatzea 

Gizarte zahartu batean, tresna berritzaileak sortzen dituzten ikuspegi disruptiboak behar dira, gaixotasun neurodegeneratiboak goiz detektatu eta diagnostikatzeko. Nafarroan aurretik egindako ikerketek erakusten dute usaimenak lotura zuzena duela immunitate-sistemarekin, eta horrek funtzio kognitiboetan eta motorretan duen eragina. INNOLFACT proiektua ikerketa-eremu honetan barneratzen da usaimen-sistema immune-zerebroaren ardatza sakon ezaugarritzeko eta, era berean, gaixotasun neurodegeneratiboen garapenean parte hartzen duten usaimenarekin lotutako mekanismo molekular immunologikoak deszifratzeko.

Zehazki, bi gaixotasun neurodegeneratibo nagusienak jorratu dira: Parkinson gaixotasuna eta Alzheimerra. 300 paziente baino gehiagoren azterketa sakon biokimikoak, usain-azterketak, azterketa immunologikoak, kognitiboak eta irudikoak egin dira, usaimenaren, sistema immunearen eta parte-hartzaileen kognizioaren arteko erlazioa zein den egiaztatzeko.
Halaber, lotura hori ikertu da mentola bezalako odorante immunoestimulatzaile bat erabiliz, sistema immunologikoan duen eragina eta animalia-ereduetan duen gaitasun kognitiboa aztertuz. Ikusi da mentol aromaren esposizio labur eta errepikatuek saguen erantzun immunitarioa erregulatzen dutela eta haien gaitasun kognitiboa nabarmen hobetzen dela, eta frogatu da nola egin daitekeen jarduera zerebrala usaimenaren bidez.

Bestalde, Navarrabiomedeko Neuroproteomika Klinikoko eta Geriatriako ikerketa-unitateek, Nafarroako Ospitale Unibertsitarioarekin lankidetzan, azterketa bat jarri dute abian usaimen-entrenamendu kontrolatu eta gainbegiratu batek adinekoen usaimen-funtzioan dituen ondorioak aztertzeko eta hobeto ulertzeko usaimenaren, sistema immunearen eta zahartzean garun-funtzioaren arteko harremana. Adinekoei usaimen-entrenamendua egiten zaienean, egiaztatu da odoranteekiko esposizioak usaimen-sentsibilitate handiagoa eragiten duela. Teknika ez-inbaditzailea da, albo-ondorio esanguratsurik gabea, eta usaimen-disfuntzioa duten paziente batzuengan eraginkorra dela frogatu du.

250 aldagai baino gehiagori lotutako informazioa duen datu-basea sortu du INNOLFACT proiektuak, eta adimen artifizialeko teknologia eta machine learning teknologia erabiliz aztertuko du bigarren garapen-fase batean, klinikan inpaktua aurreikusteko algoritmoak sortzeko helburuarekin. Partzuergoa, gaur egun, finantzaketa bilatzen ari da, lortutako informazioa ahalik eta gehien ustiatzeko eta proiektua gauzatzean aurkitutako ahalmen terapeutikoa duten sendagaiak baliozkotzeko fasea arindu ahal izateko.

Genero-ikuspegia duen ikerketa

Jakina da zahartzearekin lotutako gaixotasunek, hala nola Alzheimer eta Parkinson gaixotasunek, modu desberdinean egiten dutela lan gizonengan eta emakumeengan, besteak beste, arrisku genetikoko faktoreen, sistema immunearen eta patologiaren progresioaren arteko aldeengatik. INNOLFACT partzuergoak frogatu du usaimen-metabolismoa desberdina dela Alzheimerra edo Parkinsona duten gizon eta emakumeen artean, eta usaimen-proteomikako tekniken bidez, bi sexuen artean portaera diferentziala duten ehunka proteina identifikatu ditu. Informazio hori funtsezkoa da genero-joerarik gabeko usaimen medikuntza zehatza ezartzeko, diagnostiko eta tratamendu pertsonalizatuekin eta gizarte osoarentzat onuragarriak direnekin.